Obecność Maryi w duchowej drodze chrześcijanina

Teologia duchowości jeszcze od czasów patrystycznych zna kategorię trzech okresów życia duchowego, tj. okresu oczyszczającego, oświecającego i jednoczącego, określanych różnymi terminami, jak np. wyjście, pustynia, Jerozolima. Dzisiaj mówi się raczej o trzech fazach życia duchowego, tj. o wtajemniczeniu chrześcijańskim, o dojrzałości duchowej i o zjednoczeniu mistycznym. Zobaczmy jak przedstawia się obecność Maryi Panny w każdym z nich.

a) wtajemniczenie chrześcijańskie: odwołuje się ono do trzech sakramentów, tj. do chrztu, bierzmowania i Eucharystii, zwanych właśnie sakramentami wtajemniczenia, ponieważ wprowadzają w życie chrześcijańskie.

Obecność Maryi w liturgicznym obrzędzie chrztu jest dyskretna: przywołuje się Jej imię w litanii Świętych i wspomina się Ją w wyznaniu wiary. Jeżeli jednak Chrystus powiedział do Jana oto Matka Twoja (J 19, 27), oznacza to – uczy Paweł VI – że Maryja, nasza Matka, nie jest nieobecna gdy rodzimy się do nowego życia, tj. życia w łasce jako dzieci Boże, co następuje przecież we chrzcie świętym. Dlatego też w swej adhortacji maryjnej nazwał Matkę Bożą „Dziewicą rodzącą” i przypomniał, że Jej dziewicze macierzyństwo wobec Chrystusa „jest typem i wzorem płodności Dziewicy-Kościoła, który sam także staje się matką, gdy przez przepowiadanie i chrzest rodzi do nowego i nieśmiertelnego życia synów z Ducha Świętego poczętych i z Boga zrodzonych” (MC 19).

„Zadanie Maryi w tej fazie początkowej – pisze o. De Fiores – polega na pomaganiu ludziom do nawrócenia się z ich dawnego postępowania i życia w grzechu, aby przylgnąć do Jezusa Chrystusa. W rzeczywistości Niepokalana Maryja jest anty-grzechem” (MVS 148). Pomaga Ona początkującemu chrześcijaninowi żyć każdego dnia w uległości Duchowi Świętemu (bierzmowanie) i uznawać w Eucharystii rzeczywistą obecność Tego, który był przecież Jej Synem”.

b) dojrzałość duchowa: Duchowość chrześcijańska wymaga przejścia od sytuacji dziecka do dojrzałości, tj. do pogłębionej znajomości tajemnic zbawienia i w konsekwencji do upodobnienia się do obrazu Chrystusa, do wzrastania w wierze i miłości (por. 1 Kor 3, 1-2. 14, 1; 2 Kor 10, 15; Kol 1, 28; Ef 3, 12).

W tym okresie dojrzałości duchowej Maryja pomaga każdemu w podejmowaniu i odpowiedzialnym pełnieniu jego życiowych obowiązków. „Jest to kwestia powołaniowa” – zaznacza De Fiores. Matka Boża jest wzorem odpowiadania Bogu tak w całkowitej dyspozycyjności i odpowiedzialności, w przezwyciężeniu własnego egoizmu, w ofiarnej i bezinteresownej służbie bliźnim i we wspólnocie eklezjalnej, ponieważ ponad wszystkimi charyzmatami znajduje się miłość (por. 1 Kor 13, 1-3). Maryja stojąca pod krzyżem uczy ponadto jak należy przeżywać trudne momenty życia, nasze krzyże i nasze cierpienia.

c) zjednoczenie mistyczne: ukoronowaniem zaangażowanego życia chrześcijańskiego jest osiągnięcie pełni komunii z Bogiem, w intymności serca zamieszkałego przez Ducha Świętego. Często temu stanowi zjednoczenia towarzyszą szczególne doświadczenia, tj. łaski mistyczne. I właśnie mistycy, opisując ten proces, wskazują w Maryi wzór nie tylko całkowitej otwartości na przyjęcie słowa, ale i oblubieńczego zjednoczenia z Chrystusem. Temat zjednoczenia lub zaślubin duchowych jest klasycznym tematem mistyki chrześcijańskiej. Mistyk, tak jak Maryja, „coraz bardziej upodabnia się do swego Oblubieńca” (LG 65), ponieważ Ona jest pierwowzorem (typus) Kościoła i każdego chrześcijanina, który powinien dojść do „doskonałego zjednoczenia z Chrystusem” (LG 63).

Dotychczasowa refleksja ukazała nam, jak Maryja z Nazaretu może i powinna stawać się punktem odniesienia w życiu duchowym zarówno jednostek, jak i wspólnot w Kościele swego Syna, i jak bardzo Jej przykład Matki i Siostry, najdoskonalszej uczennicy Chrystusa, winien być przez nich przyjmowany, stając się inspiracją do życia zgodnego z Ewangelią.

W kolejnych odcinkach zobaczymy, czy stosownym jest używanie określenia „duchowość maryjna” i co ono oznacza.

o. Szczepan T. Praśkiewicz OCD