Wprowadzenie

W dzisiejsze liturgiczne wspomnienie Najświętszej Maryi Panny Nieustającej Pomocy chcemy rozpocząć nowy maryjny cykl formacyjny, który pragnie wprowadzić nas w świat autentycznej i odnowionej duchowości maryjnej, bazującej na przesłaniu biblijnym, na wytycznych Ojców Kościoła i jego Urzędu Nauczycielskiego oraz na zdobyczach współczesnej mariologii i teologii życia duchowego. W konsekwencji znajdziemy w nim też syntetyczne omówienie maryjnej pobożności św. Jana Pawła II – Papieża, który jako Totus Tuus nadał duchowości maryjnej w całym Kościele nowe tchnienie i zwielokrotniony wymiar.

Zauważmy najpierw, że kult maryjny w ciągu ostatnich wieków doświadczał ścierania się dwóch przeciwstawnych sobie prądów, mianowicie maksymalizmu i minimalizmu. Minimalizm uważał, że kult maryjny jest czymś marginesowym w egzystencji chrześcijańskiej, czy też sprawą zupełnie prywatną poszczególnych ludzi. Innymi słowy, nurt ten głosił, że orędzie maryjne nie wnosi nic istotnego do depozytu wiary i kult Maryi z Nazaretu jest kwestią pozostawioną „ad devotionem” (pobożności) wiernych. Z kolei maksymalizm uważał, że nabożeństwo do Matki Chrystusa jest czymś zasadniczym dla katolicyzmu, i że nie można być prawdziwymi wyznawcami Jezusa nie będąc jednocześnie dziećmi Maryi.

Te dwa prądy często ścierały się ze sobą. Praktycznie w okresie przedsoborowym dominował w kulcie maryjnym maksymalizm i w teologii stosowano, jako zasady, dewizę św. Bernarda z Clairvaux de Maria numquam satis, numquam nimis (o Maryi nigdy dosyć, nigdy za dużo) oraz zawołanie ad Jesum per Mariam (do Jezusa przez Maryję). W czasie obrad Soboru Watykańskiego II doszło do wyraźnego podziału między Ojcami Soborowymi tylko i wyłącznie przy omawianiu kwestii maryjnej. Podzielili się wówczas na dwie, prawie równe sobie grupy, reprezentujące obydwa wspomniane nurty kultu maryjnego. Biskupi reprezentujący nurt maksymalistyczny (w liczbie 1070) pragnęli, aby Sobór Watykański II wypracował osobny dokument maryjny. Z kolei liczniejsi, zaledwie o czterdziestu, zwolennicy minimalizmu (było ich 1110) głosowali za tym, aby Matce Chrystusa został poświęcony jeden z rozdziałów dokumentu o Kościele, co w rzeczywistości się stało i o Najświętszej Maryi Pannie w tajemnicy Chrystusa i Kościoła traktuje VIII rozdział soborowej konstytucji dogmatycznej o Kościele „Lumen Gentium”.

Odnowa kultu maryjnego – po okresie krótkiego posoborowego zdezorientowania – nastąpiła dzięki adhortacji apostolskiej Marialis cultus św. Pawła VI, a zwłaszcza dzięki dokumentom i osobistemu zaangażowaniu św. Jana Pawła II.

W naszym cyklu postaramy się o syntetyczne przedłożenie tegoż odnowionego kultu Matki Najświętszej i duchowości maryjnej w Kościele. Najpierw przedstawimy podstawy biblijne, historię i teraźniejszość kultu maryjnego oraz zasadność istnienia duchowości maryjnej wśród ludu Bożego, by później stawić sobie przed oczy wyrazy kultu maryjnego, zalecane przez Urząd Nauczycielski i praktykowane przez chrześcijan.

Poszczególne odcinki naszego cyklu ukazywać się będą w piątki jako wprowadzenie w sobotę – maryjny dzień każdego tygodnia. W najbliższym odcinku, wychodząc od przesłania Pisma świętego, przypomnimy niezastąpioną rolę, jaką Najświętsza Dziewica z Nazaretu odegrała w ekonomii zbawienia oraz wydobędziemy niejako na światło dzienne najstarsze i ciągle aktualne przejawy kultu maryjnego.

o. Szczepan T. Praśkiewicz OCD