Katolicka Bawaria w Niemczech posiada wiele pięknych zakątków przyrodniczych i cennych zabytków architektury i sztuki. Dla Karmelu Terezjańskiego (Bosego) jednym z najważniejszych jest XVIII-wieczny kościół i klasztor w Reisach nad rzeką Inn, położony 70 km na południowy wschód od Monachium, tuż pod granicą z Austrią. Przez wieki całe posługiwali tam Karmelici Bosi Prowincji Niemieckiej, a od września 2012 r. do września 2019 r. duszpasterską opiekę sprawowali polscy karmelici z Krakowskiej Prowincji Karmelitów Bosych.

Fundacja

Pierwotna nazwa tego miejsca „Urfahrn” oznaczała „pomost”, albowiem od niepamiętnych czasów nie było mostu, promu, przejścia przez rzekę Inn w tym regionie aż po Tyrol. W roku 1420 baron Leonard zbudował takie przejście i obok nad brzegiem postawił wysoki pięciopiętrowy zamek z wieżami. I w krótkim czasie zarobił niemało na tej inwestycji, bo wielu było chętnych do korzystania z tego mostu. Zamek i okoliczne posiadłości na przestrzeni dziejów zmieniały swoich właścicieli, aż w 1700 r. dostały się z ręce baronów Reisach. Piwowar Johann Georg nabył tytuł szlachecki von Messerer i ożenił się z bogatą wdową Klarą Kern (1721 r.) spokrewnioną z elektorem bawarskim. Obydwoje bardzo pobożni poznali Karmelitów Bosych w Monachium i wkrótce zostali członkami Trzeciego Zakonu Karmelitańskiego. Kiedy stali się właścicielami Reisach postanowili ufundować w swych posiadłościach klasztor-erem (pustelnię).

Prowincja Niemiecka-Austriacka Karmelitów Bosych posiadała podówczas 4 klasztory w Bawarii: w Monachium, Wurzburgu, Augsburgu i Regensburgu i 3 w Austrii: w Wiedniu, Grazu i Pradze – nosiła się z zamiarem fundacji eremu dla całej Prowincji zakonnej, tak jak to uczyniła Prowincja Polska w 1629 r. w Czernej. Jednakże na przeszkodzie staje duchowieństwo diecezjalne i wiele wpływowych osób. W roku 1727 Johann i jego żona Klara pobudowali nowy zamek, w 1731 r. udostępnili stary zamek dla sprowadzonych z Monachium pierwszych Karmelitów Bosych. 14 października 1731 r. fundacja mimo początkowych przeszkód stała się faktem. Budowa rusza z miejsca, a Karmelici posługują w okolicy z wielkim oddaniem, tak iż wkrótce dali się poznać jako wspaniali duszpasterze i wiele osób w ciągu roku przybywa do kaplicy starego zamku (12 000 komunii w ciągu jednego roku). Ta sytuacja zmienia pierwotne plany budowy eremu. Powstanie klasztor i kościół otwarty dla wiernych.

W październiku 1738 r. zakonnicy przenoszą się z zamku do nowego klasztoru i wkrótce zakładają duży ogród. Prace przy budowie kościoła zostają zlecone Abrahamowi Millauerowi i jego synowi Filipowi. W roku 1747 w Uroczystość Patronki kościoła św. Teresy od Jezusa (15 października) kościół zostaje konsekrowany przez biskupa Freising. Z czasem zaczyna się proces sekularyzacji, który coraz bardziej utrudnia duszpasterstwo w Bawarii, aż w 1802 r. dochodzi do konfiskaty majątku i zmniejsza się liczba posługujących tu zakonników z 29, do 5 w 1820 r. Klasztor zamieniono na szpital wojskowy. W roku 1834 umiera ostatni zakonnik. Od roku 1835 następuje zmiana nazwy z Urfahrn na Reisach i są podejmowane próby, aby sprowadzić tu franciszkanów. Dwa lata później 2 Karmelici Bosi z Wurzburga rozpoczynają odnowę życia karmelitańskiego w Reisach, choć całość budynków jest pod zarządem władz państwowych. 1941 r. hitlerowcy zaanektowali klasztor i dopiero w roku 1967 mnisi mogą powrócić i zająć się remontami. Obecnie Karmelici w liczbie 5 zakonników opiekują się sanktuarium w Reisach oraz trzema kościółkami w okolicy: Niederaudorf, Oberaudorf i Kiefersfelden.

Wystrój

Kościół posiada 7 ołtarzy i przepiękny barokowo-rokokowy wystrój. W ołtarzu głównym obraz przedstawiający św. Teresę od Jezusa i św. Jana od Krzyża autorstwa Baltasara Augustina Albrechta (ciekawa kompozycja: Jan obejmuje krzyż Chrystusowy, a Chrystus Zmartwychwstały wyciąga rękę w kierunku Teresy, w wszystko w asyście Ducha św. i aniołków). W ten ołtarz wkomponowana jest również MB z Pochylona Głową – kopia obrazu z Wiednia, która i tu odbiera cześć, jako łaskami słynąca.

Cztery ołtarze boczne to arcydzieła Johanna Baptista Strauba – reliefowe drewniane kolorowane płaskorzeźby w ozdobnych rokokowych ramach. Jeden przedstawia proroka Eliasza jak na rydwanie ognistym zaprzągnietym w białe rumaki poganiane przez cherubinka ulatuje do nieba pozostawiając w schedzie prorokowi Elizeuszowi będącemu nad potokiem swój biały płaszcz. Drugi to „wizja szkaplerzna” – Szymon Stock otrzymuje od Maryi i Dzieciątka szkaplerz, po który wyciągają błagalne dłonie dusze czyśćcowe. Kolejny ukazuje śmierć św. Alberta z Trapani, Karmelity otoczonego współbraćmi i świeckimi, którym wiele pomagał poprzez swoje świątobliwe życie, a aniołowie w niebie grają i śpiewają. Dalej scena z życia domowego św. Anny i Joachima, rodziców Maryi Panny z Bogiem Ojcem wyglądającym z obłoków. A pozostałe dwa ołtarze boczne to obrazy wspomnianego już B.A. Albrechta – jeden poświęcony jest św. Józefowi, a drugi św. Rafałowi Archaniołowi, który bezpiecznie prowadzi młodego Tobiasza.

Piękny jest chór zakonny z bogatą nastawą ołtarzową z figurą MB w centrum i figurami św. Teresy i św. Jana po bokach. W kościele są też dwie krypty grobowe: z trumną fundatora J.G. von Messerer (w habicie karmelitańskim) oraz trumnami zakonników. Jeszcze na jedną rzecz warto zwrócić uwagę, a mianowicie na XVIII w. barokową szopkę – najpiękniejszą w całej Bawarii, z dużymi postaciami ubranymi w epokowe stroje, która w okresie bożonarodzeniowym przyciąga wielkie rzesze wiernych i nie tylko.

Z części klasztoru utworzony został dom pielgrzymkowo-rekolekcyjny dla kilkunastu osób. Podgórska okolica i cisza tym bardziej zachęcają do spędzenia tu kilku/kilkunastu modlitewnych dni.

o. Paweł Ferko OCD