Z łaską szkaplerza karmelitańskiego związanych jest szereg obietnic o charakterze duchowym, w których wyraża się piękno i głębia daru, jakim Maryja obdarzyła karmelitów i wszystkich wiernych świeckich, którzy ten dar przyjęli i przywdziali na swe ramiona szkaplerz.

Pierwsza i podstawowa obietnica wyrażona została w samych słowach Najświętszej Maryi Panny, które wielowiekowa tradycja przekazuje nam w opisie objawienia, jakiego dostąpił generał zakonu karmelitańskiego św. Szymon Stock w połowie XIII wieku. Późniejsza praktyka kościelna, przejawiająca się między innymi w liturgii zatwierdzonej przez Stolicę Apostolską w 1726 roku, ustaliła wspomnienie Matki Bożej Szkaplerznej na dzień 16 lipca. Obecnie, opierając się na wielowiekowej tradycji zakonu karmelitańskiego, za datę objawienia uważa się zatem dzień 16 lipca 1251 roku. Jednak nie o daty tu chodzi. Najważniejsza jest dla nas treść obietnicy pierwszego objawienia szkaplerznego, jakie generał zakonu otrzymał od Matki Bożej, gdy modlił się do Niej o znak opieki, prosząc, by wzięła w obronę przeżywający trudności zakon karmelitański.

Ze znanych nam dokumentów historycznych, które przedstawiają wizję szkaplerzną św. Szymona Stocka, najstarsze z nich wspominają o tym, że Maryja okazała mu szkaplerz, czyli część habitu karmelitańskiego noszonego przez zakonników, nazywając go znakiem zbawienia i pomocą w przezwyciężeniu trudności, jakie przeżywał zakon. Najczęstszą z podawanych przez najstarsze źródła treści obietnicy są następujące słowa Matki Bożej: „Umiłowany Synu. Przyjmij szkaplerz twojego zakonu. Kto w nim umrze, nie zazna ognia piekielnego”.

W literaturze karmelitańskiej występuje często również tekst nieco rozszerzony. Stanowi on swoistego rodzaju kompilacje różnych późniejszych nieco, średniowiecznych źródeł i ma charakter pewnego rodzaju wywodu teologicznego, który pragnie dookreślić istotę przesłania szkaplerznego, czyniąc go bardziej oczywistym oraz przejrzystym i zrozumiałym. Jedna z najbardziej rozpowszechnionych formuł brzmi w sposób następujący: „Umiłowany Synu, przyjmij szkaplerz twojego zakonu. Jest to przywilej dla Ciebie i wszystkich karmelitów. Oto znak zbawienia i ratunek w niebezpieczeństwach, przymierze pokoju i wiecznego zobowiązania. Kto w nim umrze, nie zazna ognia piekielnego”.

Na podstawie przedstawianych powyżej słów objawienia szkaplerznego przypisywanych Maryi, tradycja karmelitańska uznaje szkaplerz jako znak zbawienia. Jest to wyrażona na sposób pozytywny oraz teologiczny obietnica, którą szkaplerzna wizja św. Szymona Stocka określa mianem „ochrony przed ogniem piekielnym”.

Najbardziej zasadniczą i pierwotną obietnicą związaną z darem szkaplerza jest zatem zbawienie. Jak rozumieć ten dar? Maryja jest pierwszą, która uwierzyła i przyjęła do swojego życia Jezusa jako Zbawiciela świata, dlatego jej osoba stanowi dla wszystkich wierzących znak i drogowskaz, jak postępować na drogach swojego życia, by w Niego uwierzyć i dostąpić zbawienia – zbawienia, które Jezus, mocą swojej męki i zmartwychwstania wyjednał każdemu, kto uwierzy i przyjmując chrzest, będzie wypełniał w swoim życiu naukę Jego Ewangelii.

Szkaplerz jako znak zbawienia wskazuje zatem na Maryję jako wzór i ideał pierwszej chrześcijanki, kobiety, której wiara była odpowiedzią na wezwanie skierowane do Niej przez Boga. Swoim pokornym oraz pełnym zawierzenia Bogu fiat i postępowaniem pełnym pokornej miłości dała przykład wszystkim wierzącym, w jaki sposób żyć, modlić się, składać ofiarę, znosić przeciwności losu, cierpieć i kochać, by podobać się Bogu i dostąpić łaski zbawienia.

Szkaplerz jako znak zbawienia ukazuje również Maryję jako orędowniczkę tych wszystkich, którzy postępują drogą wiary i szczerym sercem szukają prawdy i Boga. Maryja współdziałając ze swoim Synem w dziele zbawienia, jest Tą, która trwa w nieustannej modlitwie wstawienniczej za cały Kościół, a zwłaszcza za tych, co wybrali Ją sobie na szczególną patronkę i Jej się zawierzając, z dziecięcą ufnością się do Niej uciekają.

Szkaplerz jako znak zbawienia odnosi się ponadto do naszego ostatecznego i wiecznego przeznaczenia, jakim jest życie z Bogiem w wieczności. Szkaplerz wskazuje na tajemnicę wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, a mianowicie na wieczyste trwanie przed obliczem Boga i adorowanie Jego świętego Oblicza, do czego jako ludzie wierzący i odkupieni jesteśmy zaproszeni.

Szkaplerz święty, nazywany w tradycji karmelitańskiej habitem Najświętszej Maryi Panny, jest zatem symbolem szaty, którą Najświętsza Dziewica okrywa ciało i duszę noszącego szkaplerz. Stanowi to symboliczny wyraz tego, co określiliśmy jako znak zbawienia. Polega on na przyjęciu Maryi do swojego życia, tak jak uczynił to pod krzyżem św. Jan. Szczere i pobożne wzięcie Maryi do siebie, pod dach swojego serca oznacza otwarcie się człowieka na dar zbawienia.

o. Paweł Urbańczyk OCD

Czytaj dalej w wiosenno-letnim numerze Głosu Karmelu