„Zapytacie zapewne, dlaczego spośród licznych miejsc świętych naszej diecezji wybraliśmy Sanktuarium MB Loretańskiej w Piotrkowicach? Dlatego, że od wieków Matka Boża z tego miejsca rozdziela łaski swoim pośrednictwem u Boga, a wiele świadectw lat ostatnich potwierdza wiarę ojców naszych w moc Jej królowania. (…) Ta uroczysta koronacja będzie wyrazem wdzięczności za ocalenie nasze, kapłanów całej diecezji i wiernych, którzy dzielili z nami godziny, dni, miesiące i lata cierpień i doświadczeń Pańskich. Pragniemy gorąco, aby akt koronacji był również okazją poświęcenia naszej diecezji Maryi, Królowej Polski oraz prośbą o dalszą nad nami matczyną opiekę”. (List pasterski ordynariusza diecezji kieleckiej biskupa Czesława Kaczmarka, zapowiadający koronację, z 20 lipca 1958 r.)

Dnia 7 września 1958 r. bp kielecki Czesław Kaczmarek dokonał koronacji figury MB Loretańskiej, w asyście 8 biskupów i ok. 100 tysięcy wiernych i czcicieli Matki Bożej. Była to pierwsza po II wojnie światowej koronacja wizerunku Matki Bożej w Polsce. Ale zanim do tego doszło upłynęło wiele wieków żywo rozwijającego się w tym miejscu kultu maryjnego.

Loreto Historia powstania Sanktuarium Matki Bożej w Loreto (we Włoszech), rozpoczyna się w XIII w., kiedy to – według tradycji – w nadprzyrodzony sposób został uratowany przed Saracenami (w Ziemi Świętej) i przeniesiony do Loreto „domek nazaretański”, w którym Maryja otrzymała posłanie od Archanioła Gabriela, i w którym „Verbum caro factum est” („Słowo stało się ciałem”). W ołtarzowej wnęce „domku” znajduje się cedrowa figura Matki Bożej z Dzieciątkiem. Aby zadośćuczynić potrzebom rozwijającego się kultu, w roku 1500 rozpoczęto wokół domku budowę potężnej bazyliki. Tym sposobem stał się on „kościołem w kościele”.  Obok głównej nawy bazyliki zaczęły powstawać kaplice różnych narodów, w tym również polska (zawierająca cenne podarunki i pamiątki sławnych Polaków). W XIV i XV w. uformowały się w Loreto poszczególne wezwania Litanii do Matki Bożej, zwanej dzisiaj Litanią Loretańską. Zatwierdził ją  w 1587 r. pp. Sykstus V. Z czasem kult MB Loretańskiej począł się rozwijać w błyskawicznym tempie, co spowodowało, że  zaczęły powstawać Domki Loretańskie po całym świecie. Jedna z takich kaplic maryjnych, zwanych Loretem, powstała w Piotrkowicach k/ Kielc.

Piotrkowice Na pograniczu Niecki Nidziańskiej i południowych krańców Gór Świętokrzyskich, malowniczo rozłożona wśród pól, lasów i stawów nad rzeczką Morawką (przy trasie Kielce – Busko Zdrój), leży niewielka miejscowość (kiedyś miasteczko należące do Krasińskich, a później Tarnowskich) o długim, średniowiecznym rodowodzie – Piotrkowice. Nazwę swą wywodzą od imienia Piotr, a historią sięgają XIII w., kiedy to przynależały do parafii Kije, później Minostowice, a w latach 1359-1372 stają się samoistną parafią (o której wspomina Jan Długosz). Najpierw zbudowano drewnianą kaplicę, którą od 1599 r. zastępuje kościół murowany pod wezwaniem św. Stanisława B.M. Na miejscu gdzie obecnie wznosi się Sanktuarium stała „Boża Męka” (kamienny krzyż, bądź kapliczka słupowa z rzeźbionym wizerunkiem Ukrzyżowanego Jezusa i scenami Męki). Proboszcz piotrkowicki, ks. Jędrzej Gnojeński polecił swojemu gospodarzowi zaorać pole koło krzyża pod zasiew. Kiedy rolnik zaczął orać, pług połamał się na części, woły wyszły z jarzma, i jak podaje tradycja – oracz ujrzał na ziemi małą figurkę Matki Bożej. Proboszcz dowiedziawszy się o tym, po zbadaniu sprawy, umieścił znalezioną figurkę przy „Bożej Męce” i polecił czcić to miejsce. Za poradą księdza udała się w to miejsce chora Zofia Roksicka (miejscowa dziedziczka i kasztelanowa połaniecka) i doznała uzdrowienia. Wydarzenia te miały miejsce w roku 1627. W dowód wdzięczności Roksiccy wybudowali na tym miejscu drewnianą kaplicę i klasztor, sprowadzając doń Bernardynów, aby otoczyli duchową opieką pątników przybywających tu coraz liczniej. Odtąd Piotrkowice mają dwie Madonny czczone przez okoliczną ludność. Formalnym początkiem sanktuarium było uroczyste przeniesienie w 1628 r. statuy Matki Bożej z Dzieciątkiem (gotycka XV-wieczna, wysokości 140 cm) z kościoła parafialnego św. Stanisława, do kaplicy Zwiastowania NMP. W kaplicy umieszczono również wyoraną figurkę. Z czasem zbudowano murowany kościół i klasztor, a przy nich nową kaplicę ośmioboczną z Domkiem Loretańskim wewnątrz. Tam odtąd króluje Loretańska Pani Piotrkowicka, a przy Niej w ozdobnym relikwiarzu nieodłączna mała figurka Niepokalanej. Od tego momentu przyklasztorny kościół staje się parafialnym, a pierwotny kościół św. Stanisława staje się cmentarnym. Na skutek kasaty podczas zaborów, Bernardyni zmuszeni są opuścić Piotrkowice (1824 r.). Przez pewien czas (1824-1834) kustoszami miejsca i piewcami Maryi są Redemptoryści (benonici) z Warszawy, którzy jednak za pro patriotyczną działalność zostają usunięci, a parafię i sanktuarium przejmuje diecezja. Trudne lata zaborów, wojen i pożarów nie przerwały ruchu pielgrzymkowego ludu pokładającego ufność w swej Pani Loretańskiej.

Po wojnie rozpoczęto starania o koronację cudownej figury, co też ziściło się 7 września 1958 r., kiedy to bp kielecki Czesław Kaczmarek dokonał koronacji figury MB Loretańskiej. Fakt ten jeszcze bardziej podniósł rangę tegoż miejsca świętego. Taki to stan rzeczy przejęli i opiekę nad sanktuarium podjęli w 1970 r. Karmelici Bosi.

Karmel w trosce o rozwój kultu przystępują karmelici do odbudowy klasztoru i generalnego remontu kościoła i Kaplicy Loretańskiej. Podejmują kompleksową posługę duszpasterską i parafialną, co owocuje wkrótce powołaniami do Karmelu bosego. Parafia odżyła duchowo i religijnie dzięki dwom wielkim wydarzeniom: Nawiedzeniu obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej – 10-11 maja 1974 r. i Jubileuszowi 25-lecia koronacji figury MB Loretańskiej w 1983 r. Na potrzeby mieszkańców sąsiedniej miejscowości Włoszczowice, zbudowano w 1991 r. kaplicę filialną pw. św. Rafała Kalinowskiego – karmelity bosego. W ołtarzu głównym znajduje się obraz kanonizacyjny o. Rafała (pędzla Danuty Waberskiej z Poznania), który był w dniu kanonizacji Świętego, tj. 17 listopada 1991 r., umieszczony na fasadzie watykańskiej bazyliki św. Piotra. W bocznych ołtarzach kaplicy umieszczono zaś sprowadzone z Rzymu figury św. Teresy od Jezusa i św. Jana od Krzyża, co nadaje jej szczególnie karmelitańską wymowę. W odpowiedzi na papieskie Duc in altum! – Wypłyń na głębię! – powstał w 2003 roku przy klasztorze w Piotrkowicach, Karmelitański Dom Modlitwy Trójcy Przenajświętszej.

o. Paweł Ferko OCD