Prawdę o Maryi w wydarzeniu Wcielenia można sformułować na podstawie słów anioła, który zwraca się do Niej: „Bądź pozdrowiona, pełna łaski, Pan z Tobą” (Łk 1,28). O łasce Maryi mówi on jeszcze innymi słowami: „Nie bój się, Maryjo, znalazłaś bowiem łaskę u Boga” (Łk 1,30). Pozdrowienie anioła „Bądź pozdrowiona” jest powszechnie rozumiane przez Ojców Kościoła i późniejszą tradycję jako wezwanie do radości, które nie tylko oznacza zwyczajne pozdrowienie „witaj”, lecz w głębszym znaczeniu zawiera w sobie wezwanie do radości i oznacza radowanie się, weselenie się, bycie ucieszonym i życie w radości. Takie rozumienie „Bądź pozdrowiona” (gr. χαῖρε) potwierdza Septuaginta, w której to słowo pojawia się w kontekście wezwania Syjonu do mesjańskiej radości (Jl 2,21-23; So 3,14; Za 9,9). „Znalazłaś łaskę u Boga” oznacza, że Trójca Święta wybiera spośród wszystkich niewiast na ziemi i zamieszkuje w Maryi, urzeczywistniając konsekwentnie zamysł Boży wyzwolenia człowieka. Występujące określenia łaski (gr. χάρις) oznacza przede wszystkim pewien powab, promieniujący z każdego piękna; określa się nim również oddziaływanie o charakterze wewnętrznym ze strony dobra, czyniąc go pełnym wdzięku. Słowo to wskazuje na dary, które stanowią dowód łaskawości i hojności. Dobroć Boga przez łaskę rozlewa się na wszelkie ciało (Syr 1,10); Jego łaska nie jest skarbcem zazdrośnie strzeżonym. Znakiem najbardziej dosadnym tej dobroci jest wybranie Izraela. Jest to inicjatywa całkowicie darmowa, nie dająca się wytłumaczyć żadną zasługą ze strony narodu wybranego, czy to wartościami tego narodu ani jego wielkością, ani dobrym postępowaniem, ani „siłą jego ramienia” lecz tylko i wyłącznie umiłowaniem, dochowaniem przysięgi danej ojcom. Historia zbawienia w Starym Testamencie ukazuje wybór Abrahama, Mojżesza, Dawida, proroków, sędziów i wybór Izraela „spośród wszystkich narodów”. Starotestamentalne proroctwo dotyczące Córy Syjonu realizuje się więc w osobie Maryi. Wydarzenie Wcielenia pokazuje, że Bóg w Trójcy Jedyny bierze Ją w posiadanie jako Jej Pan i Zbawca. Według tradycyjnego obrazu biblijnego została namaszczona Duchem, który przenika wnętrze tych, którzy Go przyjmują, ożywia ich i umacnia. Namaszczenie w odniesieniu do osoby Maryi, wyrażone w działaniu Bożym poprzez słowa: „Duch Święty zstąpi na Ciebie” (Łk 1,35), ustanawia pomost między Słowem Bożym i rodzajem ludzkim. Dlatego w Duchu i przez Ducha Maryja może powiedzieć w imieniu całej społeczności ludzkiej: „Oto ja służebnica Pańska”.

Maryja – Nowe Stworzenie

Prawdy maryjne nie dotyczą tylko Jej Osoby, lecz także całego Kościoła, ponieważ Maryja jest Jego pierwowzorem, zapowiedzią i wzorem nowego narodzenia chrześcijan. Kto narodził się z Boga, otrzymuje moc stawania się dzieckiem i sługą Bożym. Wzrost wiary w Syna Wcielonego jest powiązany ze wzrostem życia dzieci Bożych podarowany tym wszystkim, którzy w Niego wierzą. Prawda o dziewiczym macierzyństwie Maryi zawarta w prologu Ewangelii św. Jana: „którzy ani z krwi, ani z żądzy ciała, ani z woli męża, ale z Boga się narodzili” (J 1,13) ukazuje wzór nowego narodzenia chrześcijan. Święty Mateusz interpretuje Wcielenie jako nowe stworzenie w odniesieniu do pierwszego stworzenia. Tytuł Ewangelii „Rodowód Jezusa Chrystusa” (Mt 1,1) jest nawiązaniem do słów z Księgi Rodzaju: „Oto rodowód potomków Adama” (Rdz 5,1). Natomiast wstęp do opisu Narodzenia Jezusa: „Z narodzeniem Jezusa Chrystusa było tak” (Mt 1,18) nawiązuje do księgi Rodzaju: „Oto dzieje początków po stworzeniu nieba i ziemi” (Rdz 2,4). U podłoża ewangelicznego opisu Narodzenia istnieje myśl Ewangelisty o nowym stworzeniu, które rozpoczyna się w momencie Wcielenia Syna Bożego. Maryja bierze w nim udział, będąc „miejscem” lub „łonem” nowego stworzenia, jest „nową ziemią”, na której dokonuje się początek nowego świata. Jest też nowym łonem – łonem nowego stworzenia w Jezusie Chrystusie. W Maryi dokonała się trwała przemiana, stała się żywą świątynią Ducha Świętego, nosząca Ducha – Pneumatofora, według określenia często używanego przez ojca Bułgakowa. Duch, który ją ożywiał, rozwinął w Niej wszystkie zmysły duchowe: słuch, aby usłyszeć przemawiającego Boga; wzrok, aby widzieć Jego Chwałę; powonienie, aby wczuwać się w życie Ducha, tchnienie początku życia na świecie i tchnienie uczniów; smak, aby Boga wysławiać i smakować to, co dobre; dotyk, aby służyć, wielbić i chodzić za Barankiem, dokądkolwiek się uda. Całe ciało Maryi (nowego człowieka) jest składaniem czci i wydaniem się na wolną ofiarę, żywą, prawdziwą i Bogu przyjemną w służbie Najwyższego. W sposób doskonały otworzyła się na dar Bożego obrazu i podobieństwa w sobie, a przez to w pełni urzeczywistniła swoją wolność ku miłowaniu. Można powiedzieć, że istotą tej przemiany jest Zjednoczenie Maryi z Trójcą Świętą. Maryja jest obrazem Dziewicy-Kościoła. Dziewicze macierzyństwo Maryi objawia też prawdę o Kościele. Tak jak Maryja rodzi Jezusa Chrystusa w dziewiczy sposób, tak samo Kościół rodzi nowych synów królestwa Bożego. Podstawą nauki o rodzeniu dzieci Bożych przez Dziewicę-Kościół jest tekst ewangelii według św. Jana o powtórnym narodzeniu: „Zaprawdę, zaprawdę powiadam ci, jeśli się ktoś nie narodzi powtórnie, nie może ujrzeć królestwa Bożego” (J 3,3). Dziewicze poczęcie Jezusa Chrystusa w łonie Maryi z Ducha Świętego jest znakiem nowego narodzenia dziecka Bożego w Kościele. To do Niej najbardziej odnoszą się słowa Zbawiciela: „Jeśli Mnie kto miłuje, będzie zachowywał Moją naukę, a Ojciec Mój umiłuje go, i przyjdziemy do niego, i będziemy u niego przebywać” (J 14,23).

Co oznacza określenie „łaski pełna”? Czym jest łaska dla Bogarodzicy?

Na „łaskę Maryi” można spojrzeć z perspektywy słów prologu Ewangelii według św. Jana, w którym „łaska” odnosi się bezpośrednio do Wcielonego Słowa: „Z Jego pełności wszyscyśmy otrzymali – łaskę po łasce” (J 1,16). Ojcowie Kościoła wyjaśniają, że „łaska po łasce” odnosi się do pierwszej „łaski Starego Testamentu” wyrażającej się w Prawie, po której przychodzi druga „łaska Nowego Testamentu, która gładzi grzechy i jedna z Bogiem”. Maryja jest Tą, która otrzymuje zarówno pierwszą, jak i drugą łaskę. Jako wierząca z narodu izraelskiego otrzymuje Prawo Starego Przymierza, natomiast jako Matka Chrystusa otrzymuje owoce Jego zbawczego dzieła. „Pełna łaski” znaczy więc w pełni zjednoczona z Bogiem w Trójcy. Jest to zjednoczenie w pełni osobowe, całej osoby Maryi: Jej duszy i ciała jako mieszkania Ducha Świętego. Zakłada całkowite oddanie się Bogu w czystości, nie tylko w odniesieniu do braku osobistych grzechów jako nieskalana, nienaganna, bez skazy, lecz ma przede wszystkim charakter duchowy, wewnętrzny i zarazem trwały w czystości i prawości serca, niepobudzonego pragnieniem zła. W tym sensie jest także „pełna łaski”. Taką perspektywę maryjnego namaszczenia łaską ukazuje i rozwija cała ewangelia według św. Jana: „Wszystkim tym jednak, którzy Je przyjęli, dało moc, aby się stali dziećmi Bożymi, tym, którzy wierzą w imię Jego” (J 1,12). Maryja wraz ze św. Pawłem mogłaby powiedzieć: „Teraz już nie ja żyję, lecz żyje we mnie Chrystus” (Ga 2, 20). Wielkość i piękno Maryi są znakiem niezawodnej nadziei dla każdej ludzkiej osoby, którą powołuje Bóg w Trójcy do zjednoczenia z sobą przez łaskę.

o. Bazyli Mosionek OCD