Zakończenie

Podsumowując to, co zostało powiedziane na temat terezjańskiej pedagogii modlitwy, a zwłaszcza modlitwy myślnej, należy stwierdzić, że wskazania św. Teresy grupują się zasadniczo wokół uwarunkowań modlitwy oraz samej modlitwy. W tym, co dotyczy uwarunkowań modlitwy, Teresa w sposób bardzo realistyczny wskazuje na potrzebę zdrowia fizycznego i równowagi psychicznej, które są niezbędne do owocnego oddawania się przedłużonej i prowadzonej na samotności modlitwie myślnej. Ponadto nie bez znaczenia, zwłaszcza dla początkujących, okazuje się miejsce oraz postawa ciała podczas trwania na modlitwie.

Pedagogia terezjańska dotycząca samej modlitwy jest bardzo prosta, przedstawiona w kluczu międzyosobowego, miłosnego i ubogacającego spotkania, jakim jest dla Teresy modlitwa. Owo modlitewne spotkanie z Bogiem posiada zasadniczo te same elementy, co każde głębokie spotkanie międzyludzkie: otwarcie się na drugą osobę, poznanie tej osoby i miłość angażująca wolę i uczucia człowieka. Teresa potrafi w prosty sposób, krok po kroku, wprowadzać w doświadczenie modlitwy. Jest to nie tylko pedagogia, lecz również swoista mistagogia w modlitwę.

Metoda, którą się w tym celu posługuje, wydaje się, że zachowuje — zwłaszcza dziś — zadziwiającą aktualność ze względu na jej ponadczasowe intuicje dotyczące dialogicznego charakteru modlitwy i jej powiązania z Ewangelią, a także ze względu na celne spostrzeżenia psychologiczne dotyczące modlitwy i uczenia się jej.

Doświadczenie i idące w ślad za nim nauczanie Teresy od Jezusa są tak bogate, iż wydaje się, a nie będzie przesadą, jeśli powiemy, że właściwie każda technika bądź też forma wyrazu chrześcijańskiej modlitwy winna być konfrontowana z doktryną i pedagogią św. Teresy, szczególnie to wszystko, co dotyczy przedłużonej, przeżywanej w milczeniu modlitwy osobistej. Potwierdza to w jakiś sposób papież Paweł VI, który z okazji ogłoszenia jej doktorem Kościoła 27 września 1970 roku powiedział: “Teresa, ozdobiona tytułem nauczycielskim, będzie mogła autorytatywniej pełnić swe posłannictwo w swojej rodzinie zakonnej, w modlącym się Kościele oraz w świecie poprzez zawsze aktualne orędzie modlitwy”. Kościół zatem potwierdza, że osobistym darem i doświadczeniem Teresy jest doświadczenie modlitwy i jest to jednocześnie jej charyzmat, jej posługa — nie tylko wobec własnej rodziny zakonnej, lecz całego Kościoła i świata; charyzmat nauczyciela modlitwy, zwłaszcza tej cichej, przedłużonej, samotnej, zdolnej do uczynienia z życia ludzkiego całkowitego daru dla Boga. To zadanie nauczania modlitwy Teresa realizowała osobiście wobec osób, z którymi się stykała w swym życiu, a obecnie w dużej mierze pełni poprzez swoje pisma i konkretne, praktyczne wskazania w nich zawarte, pomagające w kroczeniu na drogach modlitwy.

Materiały z III Karmelitańskiego Tygodnia Duchowości: Święta Teresa od Jezusa mistrzynią życia duchowego. Kraków 2000.