o. Placyd Ogórek OCD
Podejmując temat “Kierownictwo duchowe w życiu i posłudze św. Rafała Kalinowskiego”, proponuję, aby przewodnią integrującą ideą naszej refleksji były słowa Ojca Świętego Jana Pawła II zawarte w Adhortacji apostolskiej Reconciliatio et paenitentia(“Pojednanie i pokuta”). To, co mówi Ojciec Święty na temat tzw. wewnętrznej logiki sakramentu pojednania, odnosi się również pośrednio do kierownictwa duchowego. Oto słowa Ojca Świętego:
“Kapłan, ażeby mógł być dobrym i skutecznym szafarzem sakramentu pokuty, powinien (sam) uciekać się do źródła łaski i świętości, jakim jest ten sakrament. My, kapłani, możemy z własnego doświadczenia śmiało powiedzieć, że im pilniej korzystamy z sakramentu pokuty, przystępując doń często i dobrze przygotowani, tym lepiej sami wypełniamy posługę spowiedników i jej dobrodziejstwo zapewniamy penitentom. W dużej mierze natomiast posługa ta traci swą skuteczność, jeśli w jakikolwiek sposób przestajemy być dobrymi penitentami. Taka jest wewnętrzna logika tego wielkiego sakramentu. Wzywa on nas, wszystkich kapłanów Chrystusowych, do odnowy w zakresie naszej własnej spowiedzi”.
Mając w żywej pamięci słowa Adhortacji apostolskiej Ojca Świętego, w szczególności jego pouczenie na temat wewnętrznej logiki sakramentu pojednania oraz analogicznego odniesienia tejże nauki do dziedziny kierownictwa duchowego, możemy obecnie przejść bezpośrednio do tematu, który jest przedmiotem naszej szczegółowej refleksji. Na podstawie nawet ogólnej orientacji można już obecnie stwierdzić ową logikę wewnętrzną najpierw w życiu a następnie posłudze duszpasterskiej św. Rafała Kalinowskiego, zarówno jako szafarza sakramentu pojednania, jak również wytrawnego kierownika duchowego dla tych wszystkich, którzy znaleźli się w zasięgu jego troski duszpasterskiej.
Podjęty temat szczegółowej refleksji jest oczywiście tak obszerny, iż mając na uwadze także ograniczony limit czasowy, trzeba koniecznie zaznaczyć, że niniejszy referat jest ogólnym zarysem niezwykle bogatej problematyki. Była ona już niejednokrotnie podejmowana jako przedmiot bardziej szczegółowej refleksji naukowo-teologicznej. Wśród wielu atutów pragnę tylko poinformować o bardzo szczegółowym studium w tym względzie. Mam na uwadze przede wszystkim referat o. Efrema Jana Bieleckiego Błogosławiony Rafał Kalinowski – duchowy przewodnik na drogach odnowy. Źródłem szczególnie bogatym na ten temat; obok danych biograficznych o samym ojcu Rafale, są liczne jego listy, w których kontynuuje on ten niezwykle ważny odcinek troski duszpasterskiej.
Naszą uwagę skoncentrujemy wokół następujących punktów:
1. Sakrament pokuty a kierownictwo duchowe;
2. Kierownictwo duchowe realizowane w życiu świeckim Józefa Kalinowskiego;
3. Kierownictwo duchowe o. Rafała Kalinowskiego;
4. Warunki skuteczności kierownictwa duchowego;
5. Fundamentalne założenia kierownictwa duchowego;
6. Kierownictwo duchowe a modlitwa jako funkcja całości życia duchowego;
Wnioski końcowe.
Ojciec Rafał Kalinowski “pośród wszystkich dzieł apostolskich nade wszystko umiłował niestrudzoną posługę sakramentu pokuty, którą sprawował pilnie i wytrwale przez całe dni i przez wiele długich lat, spiesząc wiernie − jak sam mawiał − do pokornej z samego siebie ofiary. Ponieważ zaś zyskał sobie imię roztropnego i mądrego kierownika dusz, przybywali do niego zewsząd, zwłaszcza ci, którzy pociągnięci umiłowaniem doskonałości czy też spragnieni pokoju serca, szukali na drogach Bożych ojca, nauczyciela i pocieszyciela. Zawsze był gotów przyjąć wszystkich. Z wielką cierpliwością, słodyczą i miłością wysłuchiwał, zachęcając do wprowadzenia w życie Ewangelii zgodnie ze stanem każdego. Słabym zaś, wątpiącym, zaniepokojonym dodawał odwagi i męstwa, aby służyli Panu w radości”.
Powyższa wypowiedź przełożonego generalnego Karmelu Terezjańskiego stanowi w zwięzłych słowach streszczenie misji całego życia kapłańskiego św. Rafała. To “męczeństwo konfesjonału”, o którym mówił Ojciec Święty w czasie homilii we Mszy św. beatyfikacyjnej w Krakowie, było rzeczywiście naczelną ideą kapłańskiego posługiwania Świętego. Na to “męczeństwo” złożyło się kilka czynników. Mianowicie, dysponowały go do tego temperament, niezdolność do pracy kaznodziejskiej (słaby głos i brak pełnej łatwości w posługiwaniu się językiem polskim na skutek spędzenia długich lat na obczyźnie), a nadto karmelitańskie powołanie, podkreślające wielką wagę apostolstwa w konfesjonale oraz konkretne potrzeby ludzi, wśród których przyszło mu pełnić kapłańską posługę. Niezależnie jednak od tych naturalnych uwarunkowań, ponad wszystko wysuwa się argument najważniejszy, a mianowicie przekonanie o wielkiej skuteczności tego rodzaju kapłańskiej posługi, aby pomagać konkretnemu człowiekowi w duchowym odrodzeniu, wewnętrznej odnowie i dążeniu do ewangelicznej doskonałości.
Ojciec Rafał nie zadowalał się jednorazowym odrodzeniem, choćby to była najbardziej radykalna wewnętrzna odnowa. Życie chrześcijańskie bowiem nie jest czymś statycznym, lecz jest nieustannym dążeniem do pełni Chrystusowej dojrzałości. Nie można pozostać w sposób stały na żadnym punkcie duchowego rozwoju, bo wtedy automatycznie spada się w dół. Dlatego też o. Rafał był nie tylko poszukiwanym spowiednikiem, ale także doskonałym kierownikiem duchowym.
Przedmiotem i celem kierownictwa duchowego jest postęp w doskonałości, czyli wzrastanie w świętości. Jest to specjalna pomoc w dziedzinie życia duchowego w związku z osobistą realizacją powołania Bożego. Właściwym przedmiotem kierownictwa duchowego są sprawy bezpośrednio związane z doskonałością. W zakres kierownictwa duchowego wchodzi wszystko to, co dotyczy osiągnięcia pełni życia chrześcijańskiego i doskonałej miłości.
