Zakończenie

Podsumowując myśl św. Rafała Kalinowskiego, dotyczącą grzechu w życiu duchowym, należy stwierdzić, że tematyce tej – jak zresztą wielu innym – nie poświęca w całości jakiegoś specjalnego opracowania, czy nawet konferencji. Niemniej jednak tematyka ta jest ciągle obecna w jego listach oraz konferencjach duchowych. Zauważamy również, że Rafałowe ujęcie grzechu i jego skutków w życiu duchowym nie jest jakimś jego oryginalnym i nowatorskim ujęciem, lecz umiejętną syntezą jego własnego doświadczenia słabości i ułomności, powiększonego poprzez posługę w konfesjonale i regularne studia teologiczne oraz osobiste studium. Św. Rafał podaje więc naukę Kościoła na temat grzechu i jego skutków. Zauważamy również ewidentny wpływ formacji i duchowości karmelitańskiej, a zwłaszcza wpływ św. Jana od Krzyża, za którym w programie walki z grzechem akcentuje konieczność nie zatrzymywania się jedynie na aktach grzechu, lecz sięgania do ich korzeni, którymi są nieuporządkowane pożądania. Podkreśla też, przy akcentowaniu konieczności wysiłku człowieka w dziele oczyszczenia, bezwzględny priorytet łaski w tym procesie oraz konieczność osobistego doświadczenia Bożej miłości, jako jedynego skutecznego źródła do podjęcia się tego trudu.

Działalność naukowa z pewnością nie należała do pierwszoplanowych zajęć św. Rafała w życiu zakonnym i kapłańskim, stąd też uwagi jakie czyni na interesujący nas temat nie są wytworem teoretycznych, intelektualnych analiz teologicznych lecz rodzą się w dużej mierze z doświadczenia własnego i innych osób, którym służył jako kapłan. To sprawia, że styl o. Rafała jest bardzo prosty – czasem nawet ma się wrażenie, że ubogi, jasny i praktyczny, a przez to zrozumiały dla każdego i oddziałujący nie tylko na intelekt, lecz pociągający również wolę i uczucia do pójścia za Bogiem, a tym samym również do podjęcia trudu uporządkowania tego wszystkiego, co w nas Bogu się sprzeciwia. Tak więc św. Rafał w swoim nauczaniu, również nauczaniu o grzechu i walce z nim, jawi się przede wszystkim jako mistagog, zainteresowany pociągnięciem poszczególnych osób i wspólnot, którym przewodzi i którymi kieruje, do osobistego odkrycia całej prawdy o grzechu, więc również do prawdy o Bożym miłosierdziu, które jest większe niż grzech oraz do osobistego zaangażowania się w dzieło oczyszczenia serca, na najgłębszym możliwym poziomie. Ta cecha osobowości i posługi duszpasterskiej naszego Świętego, której wyrazem są jego pisma, wydaje się być szczególnie ważna, aktualna i pociągająca dla współczesnego człowieka, który szuka nie tyle nauczycieli, co świadków i mistrzów.