Symbol ten przywołuje na myśl i słusznie tytuł poematu Świętego „Żywy płomień miłości”. Jest to czwarty ostatni z wielkich traktatów Świętego. Ten dramat miłości między duszą a Bogiem dochodzi do szczytu.

Jak wiemy, promień światła, wpadając do pomieszczenia, gdzie nie napotyka na żaden opór, powoduje ciemność. Co się jednak dzieje, gdy to światło Boże napotyka przeszkody? Święty mówi o tym przywołując w poemacie „Noc ciemna” ogień, ogarniający świeży kawałek drewna.

Wiadomym jest, że dusza przywiązana do wielu rzeczy, zanieczyszczona wieloma naleciałościami ziemskimi, jest niczym świeże drewno, które, by palić się równym płomieniem, musi przejść bolesny proces osuszania i oczyszczania.

Św. Jan od Krzyża mówiąc o miłości, której Bóg udziela duszom doskonałym, powiada, że upaja ich winem miłości, które jest wytrawne, a zarazem słodkie, rozkoszne i mocne. O tym symbolu mówi w PD. Jest to wino wytrawne, bo jest stare i dobrze sfermentowane.