Prześladowania religijne

o. Szczepan Praśkiewicz OCD

Jako podaje Encyklopedia katolicka (t. VI, k. 1041-1042), nastroje antyreligijne w Hiszpanii pojawiły się już w pierwszych latach XX wieku. W czasie tzw. krwawego tygodnia w roku 1909 spalono w Barcelonie 68 kościołów i zamordowano 138 duchownych. Rewolucja kwietniowa z 1931 r. obaliła monarchię: króla Alfonsa XIII skazano na wygnanie i proklamowano republikę. Antyklerykalny charakter rządów republikańskich ujawnił się szczególnie, gdy na ich czele stał Manuel Azaña. Już 11 maja 1931 roku podpalono kilkadziesiąt kościołów i klasztorów w wielu miastach. Konstytucja z tego samego roku wprowadziła rozdział Kościoła od państwa, konfiskatę dóbr kościelnych i ograniczenie działalności Kościoła do przysłowiowej zakrystii. Rok później wypędzono z Hiszpanii jej prymasa - kard. Pedro Segura y Saénz, przeciwko czemu zaprotestował episkopat i papież Pius XI.

W lutym 1934 r., pragnąc narzucić w całym państwie dyktaturę proletariatu, ekstremistyczna lewica zorganizowała powstanie w Asturii. Władzę przejął lewicowy front narodowy utworzony przez komunistów, socjalistów i republikanów. Zrabowano wiele instytucji kościelnych, spalono lub zniszczono prawie dwieście kościołów i zamordowano ponad stu duchownych.

Powszechne oburzenie przeciwko rządom lewicowym doprowadziło do wybuchu wojny domowej (1936), która przerodziła się w wojnę o charakterze religijnym. Komunistów wspierali sowieci i brygady międzynarodowe, w tym także - co jest jedną z czarnych plam naszej historii - około pięciotysięczny batalion Polaków dowodzonych przez prosowieckiego gen. Karola Świerczewskiego, ps. "Walter". W czasach PRL wykreowano go na niezłomnego bohatera walk z faszyzmem, "człowieka, co kulom się nie kłaniał". Jednak - jak przypomina Bartłomiej Kozłowski - "komunistyczni biografowie Waltera raczej nie pisali o takich cechach tej postaci, jak pijaństwo i okrucieństwo". Osobiście torturował i rozstrzelał wiele ofiar, zwłaszcza spośród duchownych.

Komuniści hiszpańscy, wspierani przez obóz sowiecki, mordowali w barbarzyński sposób duchownych i zaangażowanych religijnie świeckich, profanowali cmentarze, palili i niszczyli kościoły i klasztory.

Wojna zakończyła się 1939 roku objęciem władzy przez gen. Francisco Franco. Po uchwaleniu tzw. Wielkiej Karty Odbudowy Kraju, popierającej rozwój katolickiej rodziny i realizację katolickiej nauki społecznej, rozpoczęła się w Hiszpanii odbudowa porządku społecznego i życia kościelnego.

Liczba ofiar okrutnych prześladowań

o. Szczepan Praśkiewicz OCD

Historycy nie są zgodni co do liczby męczenników z tego czasu. Mówią jednak aż o dziesięciu tysiącach ofiar ślepego prześladowania religijnego. Według studium Antoniego Montero Moreno, opublikowanego w 1960 roku, samych zamordowanych duchownych było 6 832, wśród których znalazło się 12 biskupów, 1 administrator apostolski, 4 184 księży diecezjalnych, wielu seminarzystów (diakonów, subdiakonów, alumnów), 2 365 zakonników i 238 sióstr zakonnych. Dane te potwierdzają badania i obliczenia Wincentego Cárcel Ortí, jakich się podjął z okazji przygotowywania Martyrologium XX wieku, o którego opracowanie z okazji Wielkiego Jubileuszu 2000-lecia chrześcijaństwa prosił sługa Boży Jan Paweł II. Według tych ustaleń, do wspomnianej liczby prawie siedmiu tysięcy duchownych należy dodać ponad trzy tysiące świeckich, głównie z Akcji Katolickiej.

Wielu spośród męczenników hiszpańskich było ludźmi bardzo młodymi. Często nie liczyli jeszcze trzydziestu lat życia, jak chociażby wspomniani liczni członkowie Akcji Katolickiej, seminarzyści czy zakonnicy będący jeszcze w okresie formacji (np. augustianie z Eskurialu czy karmelici bosi z Toledo). Niektórzy klerycy zakonni tyle co powrócili do swej ojczyzny po studiach teologicznych z Rzymu, z Francji, z Ziemi Świętej lub z innych krajów. Wielu marystom powracającym z Francji nie pozwolono nawet swobodnie opuścić okrętu, ale aresztowano ich już w porcie w Barcelonie i bezwzględnie zamordowano. W gronie 498 męczenników, beatyfikowanych 28 października 2007 roku, było aż 18 nowicjuszy, którzy nie ukończyli jeszcze 19 lat życia, a najmłodszy, salezjanin Federico Cobo Suárez, liczył ich zaledwie 16.

Ojciec Eufrazjusz od Dzieciątka Jezus (Barredo Fernández)

o. Szczepan Praśkiewicz OCD

Biogram Męczennika

Eufrazjusz Barredo Fernández urodził się w miejscowości Cancienes w Asturii 8 lutego 1897 r. i nazajutrz został ochrzczony. Po szkole podstawowej w Tornón zdobywał wiedzę jako gimnazjalista w kolegium braci szkolnych w Mieres, zawsze w Asturii. W wieku 15 lat wstąpił do niższego seminarium karmelitów bosych prowincji nawarskiej w Villafranca, aby po trzech latach nauki przyjąć w tejże prowincji habit naszego Zakonu w Larea, gdzie po ukończeniu 19. roku życia złożył śluby zakonne. W latach 1917-1919 studiował filozofię w Burgos i w Wiktorii, a następnie teologię w Begoña koło Bilbao. W 1922 roku przyjął w Santander święcenia kapłańskie. Wkrótce zlecono mu nauczanie filozofii w seminarium zakonnym w Wiktorii, a potem teologii w Bilbao. W 1926 r. przybył wraz z o. Markiem Martinezem de la Fuente (zmarłym w Łodzi w 1969 r.) do Krakowa, gdzie wykładał teologię w Kolegium Teologicznym Karmelitów Bosych.

Latem 1928 r. powrócił do Hiszpanii. Utworzono bowiem w zakonie prowincję Burgos, która obejmowała m.in. obszar Asturii. Nowa prowincja potrzebowała własnej kadry wychowawczej, dlatego też o. Eufrazjusza wezwano i mianowano go wykładowcą teologii ascetycznej i mistycznej w Oviedo oraz dyrektorem ukazującego się w Burgos kwartalnika "El Monte Carmelo". W czasie podróży odwiedził on sanktuarium Boskiego Dzieciątka Jezus w Pradze i bazylikę św. Teresy od Dzieciątka Jezus w Lisieux. W 1933 r. został wybrany przeorem oviedańskiego klasztoru karmelitów bosych, gdzie w roku następnym spotkała go męczeńska śmierć ze strony zaślepionych komunistyczną ideologią rodaków.

Opis heroicznego męczeństwa

W pierwszym tygodniu października 1934 roku wspólnota zakonna klasztoru karmelitańskiego w Oviedo została rozproszona przez rewolucjonistów hiszpańskich. Ojciec Eufrazjusz przebywał w szpitalu, gdzie umieścili go dobrzy ludzie po tym, jak złamał biodro podczas przeskakiwania muru klasztornego w ucieczce przed komunistami. 12 października, w samo południe, został on zdemaskowany przez rewolucjonistów. Zapytany przez nich, czy jest przeorem klasztoru, odpowiedział zgodnie z prawdą. Został więc brutalnie ściągnięty z łóżka, wrzucony na platformę ciężarowego samochodu komitetu rewolucyjnego i przewieziony na Stary Rynek miasta, gdzie go rozstrzelano. "Nie zabijajcie mnie! Nie bierzcie na siebie tego grzechu!" - prosił oprawców. W odpowiedzi oddali oni trzy strzały w jego serce. "Niech żyje Chrystus Król!" - wykrzyknął, i resztkami sił dodał: "Przebaczam wam, synowie moi". Liczył 37 lat i 8 miesięcy.

Ciało męczennika, porzucone wraz z innymi ofiarami bestialskiej rewolucji na miejscu egzekucji, zostało 18 października poddane kremacji przez przedsiębiorstwo sanitarne. Prochy wszystkich zostały rozproszone. Bł. Eufrazjusz nie miał zatem ani pogrzebu, ani ekshumacji doczesnych szczątków. Nie posiadamy więc jego relikwii, w czym jest podobny m.in. do swej siostry w Karmelu - św. Teresy Benedykty od Krzyża (Edyty Stein), męczennicy Oświęcimia.

Proces beatyfikacyjny

Sława męczeństwa o. Eufrazjusza, ustawicznie żywa wśród jego współbraci zakonnych i wśród mieszkańców Oviedo, skłoniła do zbierania pozostałych po nim pamiątek, do zgromadzenia jego pism oraz wspomnień świadków jego życia. Sława ta ożywiła się szczególnie w 1984 r., w pięćdziesięciolecie rewolucji asturiańskiej, podczas której oddał Chrystusowi swoje młode życie. Przełożeni zakonni zasugerowali więc wprowadzenie sprawy wyniesienia o. Eufrazjusza do chwały ołtarzy. W tym celu 25 czerwca 1992 r. rozpoczęto w Kurii Biskupiej w Oviedo proces beatyfikacyjny Sługi Bożego, którego wicepostulatorem został mianowany o. Antonio Mingo Navarro, karmelita bosy. Dochodzenie diecezjalne, po przesłuchaniu licznych świadków i po zgromadzeniu i uważnym przestudiowaniu wielu dokumentów, zakończyło się 25 stycznia 1994 roku. Akta procesu przekazano niezwłocznie do Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych w Rzymie, która 16 grudnia 1994 r. wydała dekret o ważności dochodzenia diecezjalnego. Już 13 stycznia 1995 roku. Stolica Apostolska mianowała relatora sprawy beatyfikacji Sługi Bożego w osobie o. Ambrożego Eszera, dominikanina. W następnym roku, w dniu 3 października, przedłożono w Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych tzw. Positio o męczeństwie, który to dokument w latach 2005-2006 był przedmiotem studium i dyskusji teologów konsultorów, a następnie biskupów i kardynałów, członków Kongregacji. Po zapoznaniu się z pozytywnymi wynikami tychże badań i przychylną opinią wszystkich, dnia 16 grudnia 2006 r. papież Benedykt XVI zatwierdził dekret o heroicznym męczeństwie o. Eufrazjusza, przyznając mu tym samym tytuł Czcigodnego Sługi Bożego.

Pozostali karmelitańscy męczennicy

o. Szczepan Praśkiewicz OCD

Karmelici bosi z klasztoru w Barcelonie

Wszyscy, w liczbie 14, na czele ze swym prowincjałem, byłym definitorem generalnym - o. Łukaszem od św. Józefa (Tristany Pujol), zostali zamordowani pomiędzy 20 lipca 1936 r. a 6 stycznia 1937 r., w różnych miejscach, gdzie ukrywali się rozproszeni przez rewolucjonistów. Jeden z nich był bratem zakonnym, a dwóch alumnami przygotowującymi się do kapłaństwa. Na szczególne odnotowanie zasługuje o. Gabriel od Zwiastowania (Jaime Balcells Grau), wykładowca patrologii w Teresianum w Rzymie, który przybył do swej rodzinnej Hiszpanii na wakacje. Podobnie i kleryk - bł. Marceli od św. Anny (José Masip Tamarit) na krótko przed śmiercią powrócił do swej prowincji po ukończeniu studiów na górze Karmel w Izraelu. Oto imiona wszystkich błogosławionych z klasztoru w Barcelonie: o. Łukasz od św. Józefa (Tristany Pujol), prowincjał; o. Jerzy od św. Józefa (Antonio Bosch Verdura); o. Jakub od św. Teresy (Gascón Bordás); br. Jan Józef od Jezusa Ukrzyżowanego (Juan Pafila Monllao), brat zakonny; o. Romuald od św. Katarzyny (José Guillami Rodó); o. Piotr Tomasz od Matki Bożej z Pilar (de Fortón y de Cascajares); o. Alojzy Maria od Zasług NMP (Minguell Ferrer); o. Józef Marian od Aniołów (Alarcón Ruiz); br. Marceli od św. Anny (José Masip Tamarit), kleryk; o. Antoni Maria od Jezusa (Bonet Seró); o. Alfons od Serca Maryi (Arimany Ferrer); o. Edward od Dzieciątka Jezus (Ricardo Farré Masip); o. Gabriel od Zwiastowania (Jaime Balcells Grau); br. Joachim od św. Józefa (Casas Julia), kleryk.

Karmelici bosi z klasztoru w Toledo

Podobny los spotkał 16 zakonników z Toledo, z których 10 znajdowało się w okresie formacji (1 nowicjusz, 1 brat zakonny, 8 kleryków), 5 było kapłanami, a 1 bratem zakonnym po profesji uroczystej, mianowicie: o. Euzebiusz od Dzieciątka Jezus (Ovidio Fernández Arenillas), przeor; o. Nazariusz od Najświętszego Serca (Nazario del Valle González); o. Piotr Józef od Najświętszych Serc (Pedro Jiménez Vallejo); o. Rajmund od Dziewicy Karmelu (José Grijalvo Medel); o. Tirso od Jezusa Maryi (Gregorio Sánchez Sancho); br. Józef Augustyn od Najśw. Sakramentu (Tomás Mateos Sánchez), kleryk; br. Hermiliusz od św. Elizeusza (Pedro Ramón Rodríguez Calle), kleryk; br. Elizeusz od Jezusa Ukrzyżowanego (Esteban Cuevas Casquero), kleryk; br. Perfekt od Dziewicy Karmelu (Perfecto Domínguez Monge), kleryk; br. Melchior od Dzieciątka Jezus (Melchor Martín Monge), kleryk; br. Konstanty od św. Józefa (José Mata Luis), kleryk; br. Feliks od Dziewicy Karmelu (Luis Gómez de Pablo), kleryk; br. Placyd od Dzieciątka Jezus (José Luis Collado Oliver), kleryk; br. Józef od Matki Bożej Bolesnej (Vicente Álamo Jiménez), brat zakonny; br. Daniel od Męki Pańskiej (Daniel Mora Nine), brat zakonny po pierwszych ślubach; br. Klemens od Najświętszych Serc (Clemente López Yagüe), nowicjusz.