W dniu 1 maja 2020 mija dokładnie 100 lat od faktu erygowania na nowo przez Kapitułę Generalną Zakonu Karmelitów Bosych w Rzymie, Polskiej Prowincji, nieistniejącej od czasu kasaty klasztorów po powstaniu styczniowym w 1864 r.

Ustanowienie Polskiej Prowincji pw. Ducha Świętego pierwotnie miało miejsce podczas kapituły generalnej Zakonu w Rzymie 14 maja 1617 r. Największy rozkwit Karmelu na naszych ziemiach miał miejsce pod koniec XVIII w. Jednakże z chwilą utraty przez Polskę wolności, po kolejnych rozbiorach, następowała konfiskata poszczególnych klasztorów i upadek życia zakonnego. Datą graniczną jest rok 1864, kiedy po powstaniu styczniowym nastąpiła kasata ostatnich klasztorów. Tak więc, po 247 latach od aktu erygowania i wspaniałego rozkwitu, Polska Prowincja pw. Ducha Świętego przestała istnieć. Pozostał jedynie erem w Czernej,

Musimy mieć tę historyczną świadomość, że licząca ponad 400 lat obecność Karmelitów Bosych na ziemiach Rzeczypospolitej Polskiej (od 1605 r.), miała bolesną – 56 lat trwającą – przerwę w istnieniu swoich struktur.

Semiprowincję polską na kapitule generalnej Zakonu w Rzymie w 1920 r. (w dniach od 23 IV do 3 V) reprezentował prawnie wybrany jej prokurator – o. Anzelm Gądek. Był on przedstawicielem młodej generacji zakonników, która – jak określił historyk o. Honorat Gil OCD – „przejmowała sprawy prowincji w swoje ręce”. Sługa Boży miał silne przekonanie wewnętrzne, że jest to wolą Bożą i Opatrzność w tym momencie składa w jego ręce wielką sprawę na szansę na wskrzeszenie Polskiej Prowincji pw. Ducha Świętego. Dlatego pragnął tę sposobność jak najlepiej wykorzystać. Osobiście zredagował memoriał do gremium Kapituły Generalnej, który wcześniej podpisali polscy zakonnicy.

Podczas 9 sesji obrad, w sobotę 1 maja 1920 r., w języku łacińskim przedstawił dostojnemu gremium sprawę polską, uzasadniając potrzebę przekształcenia semiprowincji polskiej w pełnoprawną prowincję. Argumenty wewnętrzne, którymi tłumaczył potrzebę jej utworzenia, to: „chwała Zakonu naszego w królestwie Polskim [Rzeczypospolitej Polskiej], bezpieczniejszy zarząd, większe poważanie przełożonych, łatwiejszy sposób postępowania; szersza jasność i stałość rozstrzygania spraw czy to na kapitule prowincjalnej czy na definitoriach”. Drugim argumentem było: “aby jednocześnie ze wskrzeszeniem wskrzeszona była również, powiększała się i wzrastała umiłowana winnica Karmelu w Polsce”.

W akie głosowania nad wnioskiem o. Anzelma Gądka za erygowaniem Prowincji Polskiej pw. Ducha Świętego, na 56 ojców biorących udział w kapitule, 51 gremialnych oddało głos pozytywny. Była to wielka łaska dla polskich karmelitów, ale też niemały sukces Sługi Bożego o. Anzelma, osiągnięty usilnym osobistym zaangażowaniem. Spełniona przez niego misja stała dziełem historycznym.

Pełne opracowanie zagadnienia
www.anzelmgadek.pl

s. Konrada Dubel
Karmelitanka Dzieciątka Jezus